Gửi ngư�?i em gái

Trong 10 tình khúc nổi tiếng của �?oàn Chuẩn, thì có 9 tình khúc mùa thu. Duy nhất chỉ có Gửi ngư�?i em gái là tình khúc mùa xuân. Gửi ngư�?i em gái được viết vào mùa xuân Bính Thân (1956) và có lẽ đó là tình khúc cuối cùng mà �?oàn Chuẩn dành tặng cho một mối tình mê đắm nhất.

Tình khúc viết xong đã được tài tử Ng�?c Bảo thu thanh rồi phát trên �?ài Tiếng nói Việt Nam trong th�?i kỳ đấu tranh thống nhất. Sau khi xuất hiện, do đã được một số nhà phê bình "chăm sóc" khá chu đáo, nên tình khúc này chìm vào im lặng mấy chục năm ở mi�?n Bắc. Tại sao lại viết rằng: Rồi ngày thống nhất đến rất nhanh không ai ng�?? Thế là lạc quan tếu. Tư tưởng ấy thật không ổn cho cuộc đấu tranh của chúng ta đang rất khó khăn, cam go... Có lẽ m�?i ngư�?i đ�?u nghĩ rằng qua tình khúc này, �?oàn Chuẩn muốn gửi tới ngư�?i tình đã biệt xa vào Nam, bởi vậy, nó mới có cái tên ban đầu nguyên vẹn là Gửi ngư�?i em gái mi�?n Nam. Khi Khánh Ly hát tình khúc này ở Sài Gòn thì mới đặt lại là Gửi ngư�?i em gái với những ca từ không phải của �?oàn Chuẩn.

Thực ra Gửi ngư�?i em gái là tình khúc �?oàn Chuẩn mượn cái cớ thật của th�?i cuộc để gửi gắm tình ý khôn nguôi tới ngư�?i mến thương mà mình đành dằn lòng chia biệt. �?ấy là đi�?u bí ẩn trong tình khúc mùa xuân duy nhất này. Vậy nàng là ai?

Sau một vài cuộc tình từ đó nảy sinh những Thu quyến rũ, Gửi gió cho mây ngàn bay, Cánh hoa duyên kiếp..., �?oàn Chuẩn nghĩ đã nguôi ngoai trong lòng, đã kín miệng những vết thương yêu. Nhưng nghiệp đ�?i chưa cho chàng bằng an. Vết thương lại nhói buốt lúc trở tr�?i. Hình ảnh ngư�?i thiếu nữ đăng quang "vương miện thủ khoa" của cuộc thi hát do đài Pháp-�? tổ chức lại làm lung lay chỗ chàng định ngồi thi�?n ở tuổi gần tam tuần. Có một cái gì thật mơn mởn, thật tơ non như bàn tay thần diệu vuốt qua con tim định già cỗi của chàng, khiến nó đập nhịp bồi hồi trở lại.

Hoá ra, nàng là con gái đầu lòng của một công chức hoả xa. Kháng chiến, cha nàng là tự vệ chiến đấu nội thành. Khi rút ra chợ �?ại, cha nàng mang theo nàng khi ấy mới 12 tuổi. ở chợ �?ại ít lâu, nàng phải v�? lại Hà Nội với mẹ để cùng mẹ chăm sóc 5 em nh�?. Cô bé mới tuổi dậy thì đã tảo tần làm thuê, đánh máy chữ, đan áo len để có ti�?n góp với mẹ nuôi các em.

Nàng đẹp kiêu sa và có gi�?ng hát mê hồn. Nàng tình c�? được một nhạc công của �?ài Pháp-�? phát hiện và đưa ngay lên ngôi thủ khoa khiến �?oàn Chuẩn lập tức ngất ngư.

Từ buổi nàng đăng quang, chàng đã tìm gặp được nàng và nàng đã hát rất hay những Lá thư, �?ư�?ng v�? Việt Bắc, Chuyển bến... Chàng còn giúp nàng h�?c nhạc, giúp nàng những show hát ở rạp chiếu bóng Hà Nội trước lúc chiếu phim với thù lao đặc biệt. Có show, chàng để riêng mình nàng hát. Gi�?ng hát của nàng đầy hứa hẹn. Biết bao thanh niên Hà Nội mê đắm nàng, sẵn sàng mua hai vé để theo nàng từ rạp này sang rạp khác chỉ để nghe nàng hát. Nàng còn quá hồn nhiên nên mặc dù rất yêu chàng nhưng vẫn có lúc làm cho chàng buồn.

Nghe tin cha mất ở vùng tự do, nàng đã khóc sưng mắt. Rồi ngư�?i chú ruột là bộ đội đã cử liên lạc vào thành đón nàng ra vùng tự do vào cuối mùa xuân 1954. �?oàn Chuẩn bất ng�? chống chếnh. Chàng cảm thấy mất mát thực sự. Chàng cô đơn đến xót xa. Chàng tin là đã mất nàng.

Nhưng nàng không b�? chàng. Nàng trở v�? khi thủ đô giải phóng. H�? gặp lại nhau gấp gáp, hối hả, như tìm lại một cái gì đó mà cả hai cùng đánh mất. �?ể rồi lại chấp chới đón những bi kịch đ�?i sống sắp sửa ập xuống đè nát sự lãng mạn. Chỉ nghe phong phanh nàng có ngư�?i dạm h�?i là chàng đã phát điên lên. Chàng hoàn toàn bất lực. Chàng chẳng có gì ngoài con tim yêu nàng đến muốn vỡ vụn.

Những ngày tháng ấy, �?oàn Chuẩn dư�?ng như không phải sáng tác gì cả. Những giai điệu cứ trải theo diễn biến từng ngày của chàng với nàng: Tà áo xanh, Lá đổ muôn chi�?u, Vàng phai mấy lá, Chiếc lá cuối cùng... trong tập Bài hát bị xé. Tình khúc �?oàn Chuẩn lúc này như không để hát lên mà là để khóc nức cho sự thương tổn. Tình sử đã khép lại, nhưng những dấu yêu thì đâu đã tàn phai. Và sự ra đi của "tà áo xanh" ấy đã buộc �?oàn Chuẩn phải da diết viết lên những cung bậc chót cùng trong mùa xuân cô đơn:

Cành hoa tim tím bé xinh xinh báo xuân nồng, Rừng đào phong kín cánh mong manh hé hoa lòng, Hà Nội ch�? đón Tết hoa chen ngư�?i đi liễu rủ mà chi, �?em tân xuân Hồ Gươm như say mê, Ngàn phía đến lễ đ�?n chạnh lòng tôi nhớ đến ngư�?i em...

Nàng thật lộng lẫy trong giai điệu �?oàn Chuẩn:

Tôi có ngư�?i em gái tuổi chớm dâng hương mắt nồng rộn ý yêu thương, �?ôi mắt em nói nhi�?u, tha thiết như dáng Ki�?u ôi tình yêu...

Bài hát viết theo khúc thức ba đoạn A - B - A mà Cung Tiến và sau này là Trịnh Công Sơn thư�?ng sử dụng viết tình khúc. Trước Gửi ngư�?i em gái, Văn Cao đã viết Suối mơ với khúc thức ấy. Cái lạ là �?oàn Chuẩn viết nhạc mang hơi hướng phương Tây song ở đoạn B của Gửi ngư�?i em gái lại có câu thơ lục bát rất dân tộc:

Ngư�?i đi trong dạ sao đành, �?ư�?ng quen lối cũ ân tình nghĩa xưa

Nàng còn được đặt ở một góc nhìn tình tứ hơn:

Em tôi đi mầu son lên đôi môi, Khăn san bay lả lơi trên vai ai, Tr�?i thắm gió trăng hi�?n, Hà Nội thêm dáng những nàng tiên

Phải nói rằng Gửi ngư�?i em gái mi�?n Nam đã ẩn chứa trong ấy đầy đủ bóng dáng của ngư�?i tình bí ẩn được vẽ lên trong nỗi nhớ thương đến ngẩn ngơ.

Theo: Báo Thanh Niên

GỬI NGƯỜI EM G�?I

Nhạc và l�?i: �?oàn Chuẩn - Từ Linh

Cành hoa tim tím bé xinh xinh báo xuân nồng
Nụ đào phong kín cánh mong manh hé hoa lòng
Hà Nội chào đón Tết - hoa chen ngư�?i đi, liễu rủ mà chi
�?êm tân xuân, hồ Gươm như say mê
Chuông reo ngân, Ng�?c Sơn sao uy nghi
Ngàn phía đến lễ đ�?n, chạnh lòng tôi nhớ đến ngư�?i em

Tôi có ngư�?i em gái tuổi chớm dâng hương mắt nồng rộn ý yêu đương
�?ôi mắt em nói nhi�?u, tha thướt như giáng ki�?u, ôi tình yêu
Nhưng một sớm mùa thu, khép giữa tr�?i tím ngát, nàng đi gót hài xanh
Ngư�?i đi trong dạ sao đành, đư�?ng xưa lối cũ ân tình nghĩa xưa

Rồi từ ngày ấy sống xa anh nơi Kim Ti�?n
Ngục trần gian hãm tấm thân xinh đôi mắt hi�?n
�?�?i nghèo không lối thoát em tôi đành thôi - cúi đầu mà đi
Xuân năm nay đư�?ng đêm Ca-ti-na
Hoa mai rơi rủ nhau nơi phương xa
Dần trắng xoá mặt đư�?ng, một ngư�?i em gái nhớ ngư�?i thương


Rồi ngày thống nhất đến rất nhanh không ai ng�?
Cầu chia giới tuyến đến mai đây san đất bằng
Nụ cư�?i trong gió sớm, anh đến ch�? em, giữa cầu Hi�?n Lương
Em tôi đi màu son lên đôi môi
Khăn san bay lả lơi trên vai ai
Tr�?i thắm gió trăng hi�?n, Hà Nội thêm bóng dáng nàng tiên

Em, Tháp Rùa yêu dấu, còn đó chơ vơ, lớp ngư�?i đổi mới khác xưa
Thu đã qua những chi�?u, song ý thu rất nhi�?u, ca tình yêu
Em nhẹ bước mà đi, giữa khung tr�?i bát ngát, tình ta hết dở dang
�?ư�?ng xưa lối ngập lá vàng, đư�?ng nay thong thả bao nàng đón xuân

Lòng anh như giấy trắng thanh tân ép hoa tàn
Th�?i gian vẫn giữ nét thanh tân nơi hoa vàng
Dìu lòng đàn dẫn phím yêu thương trào dâng viết gửi v�? em
�?êm hôm nao ngồi nghe qua không gian
Em tôi mơ mi�?n xưa qua hương lan
�?ư�?ng phố loá ánh đèn, một ngư�?i trên đất Bắc ch�? em.