Xuân và tuổi trẻ

Mỗi độ xuân v�?, không chỉ riêng tại Hội An - quê hương của nhạc sĩ La Hối, mà khắp nơi trên đất nước, các chương trình hoà nhạc, phát thanh đón mừng năm mới vẫn thư�?ng mở đầu bằng bài ca Xuân và tuổi trẻ. Thế nhưng từ hơn 50 năm trước, tác giả của khúc nhạc Valse tươi sáng, trẻ trung, yêu đ�?i ấy đã vĩnh viễn đi xa ở độ tuổi 25... Và nào mấy ai biết được những tình yêu, khát v�?ng cháy b�?ng đã đi qua cuộc đ�?i ngắn ngủi và tài hoa của ông?

Kể chuyện v�? vài kỷ niệm với nhạc sĩ La Hối, và sự ra đ�?i của ca khúc Xuân và tuổi trẻ, ông Thái Chi Hải - ngư�?i bạn tri kỷ của nhạc sĩ cho biết:

Hồi ấy tôi h�?c chữ Pháp, La Hối h�?c chữ Tàu, nhưng chúng tôi lại gặp và quen nhau trong tổ chức thanh niên chống Nhật, hợp nhau, thích nhau, có lúc chơi nhạc, la cà tâm sự cùng nhau đến hai, ba gi�? sáng.

Khi mới thành lập Société Philhamonique, La Hối quen biết với một cô giáo Huế tên Cầm. Thỉnh thoảng chúng tôi thư�?ng m�?i cô Cầm đi nghe đàn hát xuôi d�?c sông Hội An. �?ây có thể được xem là mối tình đầu tiên của La Hối. Anh rất say đắm và thư�?ng tâm sự với tôi nỗi lòng của anh v�? mối tình này.

V�? sau khi hay tin La Hối và Tạ Phước Khương (một ngư�?i bạn thân cùng chống phát xít) bị Nhật theo dõi, tôi gấp rút bào cho hai anh biết kịp th�?i. Còn nhớ trước khi đi sang Lào, tâm trạng La Hối rất muốn sớm trở v�? nên dặn tôi, nếu tình hình xấu đi thì đánh dây thép: “Hàng xấu quá!�?, nếu tình hình tốt thì đánh: “Hàng tốt!�? để anh trở v�? ngay. �?ó là đi�?u tôi nhớ mãi không quên.

La Hối sang Lào, sang Trung Quốc, khoảng một năm sau lại trở v�?. Lúc này, là th�?i điểm anh yêu cô Bộc Xê - một cô giáo dạy nhạc ngư�?i Hoa. Mối tình này với anh cũng hết sức tha thiết, nhưng chúng tôi thư�?ng tìm cách phá vỡ để anh b�? đi, thoát sự theo dõi của Nhật.

Năm ấy, vào ngày 30 Tết, tôi nhớ tr�?i rất đẹp, cha tôi đang sửa soạn mấy chậu bông, trong khi cả nhà vừa cúng ông Ba, La Hối đột ngột chạy đến báo tôi kết quả ca khúc anh ấp ủ suốt lâu nay: “Tôi làm xong rồi! Chắc không sửa chi nữa. Bây gi�?, tôi đàn anh xướng, tôi xướng anh đàn�?. Chúng tôi say sưa với khúc nhạc mới. La Hối h�?i tôi nên đặt tựa ca khúc ra sao? Tôi nói, nên đặt là Printemp et jeunesse (Xuân và tuổi trẻ). Không ng�? cụm từ đó gắn li�?n với ca khúc này...

Phải chăng từ hai cuộc tình mong manh ngắn ngủi mà vô cùng nóng b�?ng đã góp phần đem lại ni�?m cảm xúc sáng tạo thành công cho ông. Vào năm 1946, nhà thơ - đạo diễn Thế Lữ cùng nhóm nhạc Nguyễn Xuân Khoát, Văn Chung, Bùi Công Kỳ, �?ào Tr�?ng Từ thuộc đoàn ca múa nhạc Anh Vũ đến biểu diễn nghệ thuật tại Hội An đã hết sức yêu mến giai điệu Xuân và tuổi trẻ (lúc này vẫn g�?i theo tiếng Pháp Printemp et jeunesse vì chưa có l�?i ca)... Tìm hiểu cuộc đ�?i tài hoa của ngư�?i nhạc sĩ đã ra đi quá sớm, Thế Lữ xin phép gia đình viết l�?i cho nhạc phẩm nói trên. Sau đó, Nguyễn Xuân Khoát phối nhạc, Văn Chung soạn múa, và lần đầu tiên được biểu diễn với ban nhạc gồm: Dương Minh Ninh (piano), Dương Minh Hoà (bano), Trương �?ình Quang, Hoàng Tú Mỹ (bano), Trương Văn �?áng (saxo ténor), Lê Văn Miêng (bộ trống), nhóm hát Nguyễn Hữu Thiết, Tố Nga, Duy Liễu, đội múa có các thiếu nữ Hoa - Việt của phố cổ Hội An.

Những năm kháng chiến, Xuân và tuổi trẻ theo chân những ngư�?i yêu nhạc vào các vùng chiến khu đến tận Nam bộ, ra tận Việt Bắc. Nhớ thương La Hối, nhạc sĩ La Xuân viết thành bài ca Mộng Doãn Chánh (tên thật La Hối là La Doãn Chánh), sau đổi thành Giấc mơ du tử và với ngư�?i Hội An còn có tên Hội An ngày v�?.

Xuyên suốt nửa thế kỷ, Xuân và tuổi trẻ của nhạc sĩ La Hối vẫn là một ca khúc trẻ trung, yêu đ�?i đầy mới mẻ. Với chúng tôi, thế hệ từng ôm sách ngồi dưới mái trư�?ng trung h�?c Trần Quý Cáp (Hội An) lại càng gắn bó biết bao. Bởi, nơi này, chúng tôi còn gặp những ngư�?i thầy tài hoa - cháu của La Hối như La Gia �?inh (dạy nhạc), Hà Sĩ (dạy đàn violon). Ngay khi vừa mới làm quen với nhịp 3/4, thầy La Gia �?inh đã dạy cho chúng tôi biết những sáng tác của nhạc sĩ La Hối và kể những giai thoại v�? cuộc đ�?i nghệ thuật của ông. Ông có chừng trên 20 tác phẩm, chủ yếu v�? đ�? tài tuổi trẻ được soạn vào giai đoạn ông bị biến binh Nhật theo dõi, tình cảnh sống khó khăn nhất, lại là tác phẩm khêu gợi ni�?m hưng phấn, tin yêu cuộc đ�?i hơn cả.

Theo: Báo Văn Hoá